Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ μειώθηκαν το περασμένο έτος, αλλά πρέπει να επιταχυνθούν οι προσπάθειες για την επίτευξη των φιλόδοξων στόχων με ορίζοντα το 2030

Τώρα που έχει τεθεί σε εφαρμογή το μεγαλύτερο μέρος της νομοθεσίας της ΕΕ για το κλίμα και την ενέργεια στο πλαίσιο της «δέσμης Fit for 55», η ΕΕ και τα κράτη μέλη της καταβάλλουν προσπάθειες για την επίτευξη των στόχων, σύμφωνα με την έκθεση με τίτλο «Trends and projections in Europe 2023» (Τάσεις και προβλέψεις στην Ευρώπη 2023), στην οποία περιγράφεται λεπτομερώς η πρόοδος που έχει σημειωθεί.

Καθώς οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου επανήλθαν σε πτωτική τροχιά μετά την ανάκαμψη του 2021 από την πανδημία Covid-19, τα κράτη μέλη ανέφεραν επίσης υψηλότερο επίπεδο φιλοδοξίας για τις μειώσεις του 2030 και χιλιάδες εθνικές πολιτικές και μέτρα για την επίτευξη των στόχων για το κλίμα και την ενέργεια. Ενώ η έκθεση προβάλλει ορισμένα ενθαρρυντικά σημάδια προόδου, τονίζει επίσης ότι οι προσπάθειες θα πρέπει τουλάχιστον να διπλασιαστούν ώστε να επιτευχθούν οι φιλόδοξοι στόχοι που έχουν τεθεί για το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας.

Πρόοδος για το κλίμα και την ενέργεια έως το 2030

Η ΕΕ έχει μειώσει τις καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, μεταξύ άλλων στις διεθνείς αερομεταφορές, κατά 31 % σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, ενώ ταυτόχρονα προωθεί την οικονομική ανάπτυξη. Στο πλαίσιο της εκτίναξης των τιμών του φυσικού αερίου, το 2022 σημειώθηκε 2 % μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, η οποία οφείλεται σε σημαντικές μειώσεις στον οικοδομικό και βιομηχανικό τομέα, ενώ οι εκπομπές από τον ενεργειακό εφοδιασμό και τις μεταφορές σημείωσαν αύξηση.

Για να επιτευχθεί ο στόχος μείωσης των εκπομπών για το 2030, ο ρυθμός των ετήσιων μειώσεων των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην Ευρώπη πρέπει να υπερδιπλασιαστεί σε σύγκριση με την ετήσια πρόοδο που έχει σημειωθεί από το 2005, σύμφωνα με την έκθεση του ΕΟΠ. Απαιτείται επιτάχυνση των μειώσεων, ιδίως για τις εκπομπές από τις οδικές μεταφορές, τα κτίρια, τη γεωργία, τα απόβλητα και τις μικρές βιομηχανίες, οι οποίες καλύπτονται στο σύνολό τους από τον κανονισμό για τον επιμερισμό των προσπαθειών. Οι μειώσεις στην κατανάλωση ενέργειας και η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας πρέπει να επιταχυνθούν ακόμη περισσότερο ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι για το 2030, όπως περιλαμβάνονται στις οδηγίες που εγκρίθηκαν πρόσφατα για την ενεργειακή απόδοση και την ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές.

Ταυτόχρονα, η έκθεση αναφέρει ότι έχει σημειωθεί αξιοσημείωτη πρόοδος σε συγκεκριμένους τομείς. Ενώ το ποσοστό της αιολικής και ηλιακής ενέργειας ήταν περιορισμένο στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας το 2005, το εκτιμώμενο μερίδιό τους στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας υπερέβη το 20 % εντός του 2022. Η πρόσφατη ανάπτυξη της αξιοποίησης της ηλιακής ενέργειας υπήρξε ιδιαίτερα αξιοσημείωτη, καθώς αυξήθηκε κατά 28 % κατά τη διάρκεια του 2022. Η έκθεση επισημαίνει επίσης την αξιοσημείωτη εκτίναξη των πωλήσεων αντλιών θερμότητας κατά τη διάρκεια του 2022, καθώς και το αυξανόμενο μερίδιο των ηλεκτρικών οχημάτων, τα οποία αντιστοιχούσαν στο 22 % των συνολικών πωλήσεων καινούργιων αυτοκινήτων την προηγούμενη χρονιά.

Τον Μάρτιο του 2023, τα κράτη μέλη ανέφεραν ότι θέσπισαν πάνω από 3 000 πολιτικές και μέτρα για την επίτευξη των στόχων για την ενέργεια και το κλίμα. Προβλέπουν ότι τα μέτρα που εφαρμόζονται ήδη σε ολόκληρη την Ευρώπη θα οδηγήσουν σε μείωση των συνολικών καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 43 % το 2030, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που προέρχονται από τις διεθνείς αεροπορικές μεταφορές, ενώ περαιτέρω μέτρα που βρίσκονται σε στάδιο σχεδιασμού θα αυξήσουν το ποσοστό μείωσης στο 48 %. Το περασμένο έτος, τα κράτη μέλη προέβλεψαν ότι η μείωση θα ανερχόταν συνολικά μόλις στο 41 %, γεγονός που υποδεικνύει κοινή αύξηση του επιπέδου φιλοδοξίας σε ολόκληρη την Ευρώπη κατά το προηγούμενο έτος. Ωστόσο, θα εξακολουθήσει να υπάρχει μια διαφορά επτά ποσοστιαίων μονάδων σε σχέση με τον στόχο της ΕΕ για το κλίμα (55 %) με ορίζοντα το 2030.

Μετά το 2030

Όσον αφορά την περίοδο μετά το 2030, η διαφορά μεταξύ του προβλεπόμενου αποτελέσματος των πολιτικών και των μέτρων και των στόχων είναι μεγαλύτερη, σύμφωνα με την έκθεση του ΕΟΠ. Η έκθεση προειδοποιεί ότι το χρονικό περιθώριο για την εφαρμογή των σωστών αποφάσεων και τεχνολογιών είναι περιορισμένο, και καθιστά επιτακτική την ανάγκη να ληφθεί υπόψη η κλιματική ουδετερότητα στις πολιτικές που αφορούν πολλούς τομείς. Ειδικότερα, η έκθεση επισημαίνει ότι υπάρχει επείγουσα ανάγκη να επιταχυνθούν οι προσπάθειες στους τομείς των μεταφορών και της γεωργίας με ορίζοντα το 2050, οι οποίοι υστερούν μέχρι στιγμής σε σύγκριση με άλλους τομείς όσον αφορά τη μείωση των εκπομπών, ενώ αναφέρει και την καθοριστική συμβολή της αύξησης της ικανότητας αφαίρεσης του CO₂ στον τομέα της χρήσης γης, της αλλαγής χρήσης γης και της δασοκομίας.

Η επικαιροποίηση των εθνικών σχεδίων των κρατών μελών για την ενέργεια και το κλίμα (ΕΣΕΚ), με τα σχέδια να υποβάλλονται από το καλοκαίρι του 2023 και τα τελικά επικαιροποιημένα ΕΣΕΚ να αναμένονται έως τις 30 Ιουνίου 2024, παρέχει στα κράτη μέλη την ευκαιρία να θεσπίσουν ισχυρότερες πολιτικές και μέτρα και να αυξήσουν τα επίπεδα φιλοδοξίας. Η έκθεση αναφέρει ότι η επικαιροποίηση αυτών των σχεδίων, σε συνδυασμό με την ταχεία εφαρμογή των μέτρων που θεσπίζονται σε επίπεδο ΕΕ, αποτελούν βασικά συστατικά για την επίτευξη των στόχων.

Στήριξη του ΕΟΠ στην έκθεση προόδου όσον αφορά το ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα

Παράλληλα, ο ΕΟΠ προχωρά στη δημοσίευση του εγγράφου με τίτλο «Status of reported national adaptation actions in 2023 briefing» (Κατάσταση των αναφερόμενων εθνικών δράσεων προσαρμογής στην ενημέρωση του 2023), το οποίο παρουσιάζει την τρέχουσα πορεία των εθνικών πολιτικών προσαρμογής. Και τα δύο έγγραφα δημοσιεύονται ταυτόχρονα στο πλαίσιο της αξιολόγησης προόδου του ευρωπαϊκού νομοθετήματος για το κλίμα, η οποία εξετάζει τόσο τις προσπάθειες μετριασμού όσο και τις προσπάθειες προσαρμογής σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ.

Do you want to know more about the EU's progress towards its 2030 climate and energy goals?

Explore our Climate and Energy platform

© Image by Manh Ngoc Nguyen, Well with Nature /EEA

EEA's climate and energy package 

• Trends and Projections in Europe 2023
• Technical annex about EU climate and energy data and targets
• ETC report on approximated EU greenhouse gas inventory 2022 

Updated climate and energy indicators: 

• Total net greenhouse gas emission trends and projections in Europe  
• Progress towards national greenhouse gas emissions targets in Europe 
• Greenhouse gas emissions under the EU Emissions Trading System 
• Greenhouse gas emissions from land use, land use change and forestry in Europe
• Greenhouse gas emissions from agriculture in Europe 
• Greenhouse gas emissions from energy use in buildings in Europe 
• Greenhouse gas emission intensity of electricity generation in Europe 
• Primary and final energy consumption in Europe  
• Share of energy consumption from renewable sources in Europe 
• Greenhouse gas emissions from transport in Europe 
• Use of renewable energy for transport in Europe 
• New registrations of electric vehicles in Europe 
• Greenhouse gas emission intensity of fuels and biofuels for road transport in Europe 

Datasets:

• Preliminary dataset on EU greenhouse gas emissions in 2022 
• Preliminary dataset on EU renewable energy shares in 2022
• Preliminary dataset on EU energy efficiency in 2022
• Dataset on national greenhouse gas emissions projections 
• Greenhouse gas emissions under the Effort Sharing Decision (ESD) 
• EEA database on greenhouse gas policies and measures in Europe