Nýtt skoðunartæki loftgæða í evrópskum borgum gerir þér kleift að skoða langtíma loftmengunarstig þar sem þú býrð

Hjá skoðunartæki loftgæða í evrópskum borgum frá Umhverfisstofnun Evrópu fá borgir einkunn frá hreinlegustu borginni og til menguðustu borgarnnar, á grundvelli meðalstigs fíngerðs ryks eða PM_2.5, yfir síðustu tvö almanaksár. 

Frá 2019 til 2020 voru efstu þrjár hreinlegustu borgirnar er varðar loftgæði í Evrópu Umeå í Svíðþjóð, Tamere í Finnlandi og Funchal í Portúgal. Menguðustu borgirnar voru Nowy Sacz í Póllandi, Cremona á Ítalíu og Slavonski Brod í Króatíu. 

Af þeim 323 borgum sem tóku þátt hjá skoðunartækinu, þá voru loftgæði í 127 borgum flokkuð sem góð, sem þýðir að þau falla undir viðmið á grundvelli heilsu fyrir langtímaútsetningu við PM_2.5 af 10 míkrógrömmum fyrir hvern rúmmetra af lofti (10 μg/m³). 

Evrópusambandið hefur lagt fram árlegt takmörkunargildi fyrir PM_2.5 af 25 μg/m³ undir stefnur til þess að skila hreinu lofti í Evrópu. Skoðunartækið gefur langtíma loftgæðum mjög lága einkunn þegar PM_2.5 -stig er við eða yfir viðmiði, og eru fimm borgir sem eru í þessum flokki í Póllandi, Króatíu og á Ítalíu. 

Fíngert ryk er sú loftmengun sem hefur mestu áhrif á heilsu með tilliti til ótímabærs dauða og sjúkdóma. Skoðunartækið veitir upplýsingar um langtíma loftgæði í hverju landi fyrir sig. Langtíma útsetning fyrir PM_2.5 veldur hjarta- og öndunarfærasjúkdómum. 

Á meðan það hefur verið skrásett bæting á loftgæðum Evrópu yfir síðasta áratug, þá komst árlegt loftgæðamat EEA að því að útsetning fyrir fíngerðu ryki var örsök um 417.000 ótímabærra dauðsfalla í 41 evrópskum löndum á árinu 2018. 

Á meðan loftgæði hafa greinilega batnað á síðustu árum, þá er loftmengun þrálátlega mikil hjá mörgum löndum innan Evrópu. Þetta skoðunartæki loftgæða í borgum gerir borgarbúum kleift að sjá með eigin augum á auðveldan hátt hvernig gengur í borginni þeirra í samanburði við aðrar borgir er varðar loftmengun. Það veitir raunverulegar og staðbundnar upplýsingar sem geta veitt borgarbúum styrk gagnvart staðbundnum yfirvöldum þeirra til þess að ræða um málefnin. Þetta mun aðstoða okkur öll við að ná markmiðum ESB um enga mengun

Hans Brunyninckx, framkvæmdastjóri EEA

Hvernig skoðunartækið virkar

Skoðunartækið veitir gögn um stig fíngerðs ryks hjá yfir 300 löndum innan aðildarríkja EEA. Það notar gögn sem skráð eru hjá EEA af aðildarríkjunum sínum samkvæmt umhverfisgæðatilskipunum ESB. Gögn koma frá jarðmælingum á PM_2.5 sem eru framkvæmdar hjá yfir 400 eftirlitsstöðvum sem teknar eru í þéttbýli og úthverfum innan borga. Þessar stöðvar sýna kjarngóða mynd á þeirri útsetningu fyrir loftmengun sem almenningur verður fyrir. 

Lestur og frammistöður byggja á árlegu meðaltali á styrkleika PM_2.5 yfir síðustu tvö almanaksár, með því að nota nýjustu gögn fyrir nýjasta árið og staðfest loftgæðagögn fyrir þarsíðasta ár. Taflan gefur evrópskum borgum einkunn samkvæmt meðaltalsstigum þeirra er varðar fíngert ryk yfir síðustu tvö almanaksár. EEA mun í framtíðinni skoða að taka inn aðra mikilvæga valda loftmengunar í nýja tækið. 

Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin (WHO) hefur komið á fót leiðbeiningarreglum sem byggja á heilbrigði fyrir langtíma útsetningu fyrir fíngerðu ryki sem er 10 míkrógrömm fyrir hvern rúmmetra af lofti (10 μg/m³). Evrópusambandið hefur lagt fram árlegt takmörkunargildi fyrir 25 μg/m³ undir stefnur til þess að skila hreinu lofti í Evrópu. 

Skoðunartækið gefur stigum loftgæða eftirfarandi einkunn: 

• gott þegar stig fíngerðs ryks er undir árlegum gildum samkvæmt leiðbeiningarreglum Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar sem eru undir 10 μg/m³,
• miðlungs fyrir stig frá 10 til undir 15 μg/m³,
• slæm fyrir stig frá 15 til undir 25 μg/m3, og
• mjög slæm fyrir stig sem eru við eða yfir takmörkunargildum Evrópusambandsins sem eru 25 μg/m³.

Vinsamlegast athugið að ekki allar borgir eru taldar með. Gagnamengið inniheldur lönd sem eru hluti af Þéttbýlisendurskoðun Framkvæmdastjórnar ESB og sem hafa íbúafjölda sem er yfir 50.000. Borgir sem hafa ekki eftirlitsstöðvar í þéttbýli eða úthverfum eru ekki taldar með, og ekki heldur þær borgir þar sem gögn frá þessum eftirlitsstöðvum ná yfir minna en 75% af dögum almanaksársins.

Aðrar loftgæðavörur EEA 

Ef þú vilt vita hver loftgæði eru í þínu landi á þessari stundu, þá skaltu vinsamlegast heimsækja Efnisskrá evrópskra loftgæða. Efnisskráin kynnir upplýsingar um loftgæði yfir síðustu tvo daga og 24 klukkutíma spá, saman með ráðleggingum sem byggðar eru á heilbrigði fyrir skammtímaútsetningu fyrir loftmengun. Hún nær einnig yfir víðara svið loftmengunar, að meðtöldum efnisögnum, köfnunarefnistvíoxíði, brennisteinstvíoxíði og ósóni. 

Frekari upplýsingar um áhrif loftmengunar á heilsu í Evrópu eru fáanlegar hér. 

Sjá hér fyrir nýjustu árlegu skýrslu Umhverfisstofnunar Evrópu um loftgæði í Evrópu.