Determinat u impenjat għas-sostenibbiltà tal-Ewropa

Theddid li qed niffaċċjaw illum 

Illum, ħamsin sena wara, qed niffaċċjaw l-aktar theddid eżistenzjali għas-soċjetà moderna — it-tibdil fil-klima, it-telf tal-bijodiversità, iż-żieda fit-tniġġis u l-eżawriment tar-riżorsi tal-art flimkien ma’ inugwaljanza profonda li tmur kontra l-etika madwar id-dinja. Aħna lleġiżlajna u istituzzjonalizzajna l-politika ambjentali kważi kullimkien, tejjibna l-fehim xjentifiku tagħna u t-teknoloġija, qajjimna kuxjenza u ħloqna infrastruttura wiesgħa ta’ governanza globali. Iżda ma rnexxilniex nindirizzaw in-nuqqas ta’ sostenibbiltà fundamentali tal-mudell ekonomiku dominanti tagħna u s-sistemi ta’ produzzjoni u konsum tiegħu.

Kif jgħid il-Viċi President Eżekuttiv tal-Kummissjoni Ewropea Frans Timmermans: “il-mudell huwa miksur; għandna bżonn mudell ġdid.” 

Tliet ġenerazzjonijiet ta’ għanijiet globali — mill-Aġenda 21 għall-Għanijiet ta’ Żvilupp tal-Millennju u l-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli — ma biddlux dan b’mod fundamentali. Se jkollna niffukaw mhux biss fuq li nagħmlu l-affarijiet aħjar, iżda primarjament fuq li nagħmlu l-affarijiet b'mod differenti. 

Ir-rispons tal-UE: Patt Ekoloġiku Ewropew 

L-Unjoni Ewropea ħadet id-direzzjoni li twieġeb għal dawn il-kriżijiet billi fasslet il-Patt Ekoloġiku Ewropew. Bla dubju hija l-aktar strateġija politika ambizzjuża, integrata, sistemika u li tħares ’il quddiem li qatt tfasslet, mhux biss fl-Ewropa iżda wkoll globalment. Hija bidla fundamentali. Dan jgħaqqad il-miri ambjentali u klimatiċi ma’ dimensjonijiet soċjali u ekonomiċi, inkluża r-rabta mar-rwol tad-dinja finanzjarja u l-futur industrijali tal-Ewropa b’modi li sa dan l-aħħar ma kinux konċepibbli fl-UE. 

Ta’ min jinnota wkoll li l-Patt Ekoloġiku Ewropew baqa’ indikatur tant b'saħħtu, peress li ffaċċjajna l-kriżi tal-Covid, il-gwerra Ukrena, il-pressjonijiet serji fuq l-ekonomija tagħna u l-finanzi pubbliċi u t-tensjoni soċjali fl-Ewropa. F’xi oqsma, dawn il-kriżijiet saħansitra saħħew il-ħtieġa għal bidla urġenti, kif għamlet għat-tranżizzjoni tal-enerġija, id-direzzjoni tal-baġits Ewropej u l-finanzjament u t-Tranżizzjoni Ġusta. Fl-investimenti tagħna fl-għarfien, naraw il-konsegwenzi tal-għajxien f’dinja tal-VUCA (akronimu għal Volatilità, Inċertezza, Kumplessità u Ambigwità). Hemm aktar attenzjoni għar-riċerka sistemika u l-produzzjoni tal-għarfien orjentat lejn l-azzjoni, l-għarfien ta’ prospettiva u dejjem aktar attenzjoni fuq l-interfaċċa tal-politika tax-xjenza biex tirrispondi għal sitwazzjonijiet ta’ kriżi. Dawn il-kriżijiet taw ukoll spinta lil dibattitu akbar dwar ir-rwol tal-Ewropa fid-dinja u d-dimensjonijiet esterni tal-mudell tagħna dwar is-sostenibbiltà. 

Fl-istess ħin, ħarġu diversi argumenti, li jopponu l-ambizzjonijiet ekoloġiċi tal-Ewropa. Dawn l-argumenti jinjoraw l-urġenza fundamentali li hija meħtieġa biex jiġi indirizzat it-tibdil fil-klima, it-telf tal-bijodiversità u l-użu mhux sostenibbli tar-riżorsi. Il-pjan ta’ ħidma annwali tal-Kummissjoni Ewropea għall-2023 huwa ċar b’mod mhux tas-soltu dwar dan: jeħtieġ li naċċelleraw it-tranżizzjoni sistemika tas-soċjetajiet tagħna! 

It-tnaqqis fir-ritmu tat-tranżizzjoni jew it-tnaqqis tal-ambizzjonijiet qed jagħmlu l-affarijiet agħar, għalhekk irresponsabbli, u jitfgħu il-piż biss fuq dawk li jiġu aktar tard. 

Il-viżjoni tagħna, id-determinazzjoni tagħna 

Lura għal missieri. Kien Ewropew konvint. Huwa emmen fil-proġett politiku uniku li jgħaqqad kontinent, li ra numru infinit ta’ gwerer matul is-sekli. Fil-fehma tiegħu, l-Ewropa kienet ħafna aktar minn suq ħieles. Kieku kien ikun entużjast u mimli kuraġġ biex jara l-Patt Ekoloġiku Ewropew (u mhux biss għaliex isemmi r-rapport ewlieni tal-Aġenzija SOER 2020 bħala bażi ta’ għarfien). Madankollu, kien ikun inkwetat ukoll dwar iż-żmien mitluf, il-fokus fuq terminu qasir u limitat ta’ dawk li qed jippruvaw inaqqsu l-ambizzjonijiet jew ta’ dawk li għadhom qed jaħsbu li nistgħu nibnu futur fuq pjaneta li qed neżawrixxu, inniġġsu u neqirdu. 

Biex nuża l-kliem ta’ Jean Monnet, meta mistoqsi jekk kienx ottimist, “La jien pessimist, u lanqas ottimist. Jien iddeterminat.” Il-viżjoni tal-Patt Ekoloġiku Ewropew probabbilment se tkun teħtieġ aktar determinazzjoni fl-għexieren ta’ snin li ġejjin biex tiġi implimentata, milli kienet teħtieġ fl-erba’ snin preċedenti biex tiġi fformulata u lleġiżlata. 

Matul dawn l-aħħar għaxar snin, kelli l-pjaċir kbir li naħdem fl-EEA ma’ kollegi l-aktar impenjati u ma' sħab daqstant iddedikati fin-network tagħna u f'networks Ewropej oħra ta' professjonisti mill-aqwa. Sinċerament ninsab grat lejkom kollha u grat għal dan il-privileġġ. 

Nixtieq nawgura lilna lkoll determinazzjoni personali u kollettiva!