EER/Eionet-strategie 2021-2030: Gegevens en kennis aanleveren om de doelstellingen van Europa op het gebied van klimaat en milieu te verwezenlijken

2020 is een jaar dat we ons allemaal goed zullen herinneren. De hele wereld heeft te maken met de gevolgen van COVID-19. Binnen een tijdsbestek van slechts enkele maanden heeft de pandemie ons gedwongen onze manier van leven, leren, werken, reizen en samenleven te veranderen. Sommigen hebben dierbaren verloren, anderen zijn ziek geworden. Sommigen van ons werken vanuit een geïmproviseerde werkplek thuis, terwijl anderen aan de frontlinie staan om de meest kwetsbaren te helpen. Nu het jaar ten einde loopt, kampen de meeste landen in Europa met tweede golf van COVID-19 en worden de gevolgen — voor de volksgezondheid, de economie en het milieu — duidelijker.

De schaal waarop en de snelheid waarmee deze pandemie zich verspreidt, hebben laten zien hoe kwetsbaar we zijn, maar ook hoe veerkrachtig en flexibel we kunnen zijn. Bij alle onbekende factoren en onzekerheden hebben overheden drastische maatregelen moeten nemen om de pandemie in te dammen en de gevolgen ervan tot een minimum te beperken. Van de ene op de andere dag moesten velen van ons nieuwe onlinetools voor werk of school onder de knie zien te krijgen. We hebben ervaren dat we harde beslissingen kunnen nemen en dat we nieuwe technologieën en levenspatronen kunnen aanvaarden.

Europa blijft zich inzetten voor het milieu en het klimaat

Inmiddels is het ongeveer een jaar geleden dat de nieuw benoemde Commissie-Von der Leyen de Europese Green Deal heeft afgekondigd — een ambitieuze reeks politieke prioriteiten om klimaatneutraliteit, economische duurzaamheid en een eerlijke transitie te bereiken. Het is indrukwekkend dat de ambities van de Europese Unie op het gebied van milieu en klimaat voor de lange termijn een jaar later, ondanks de schok en de sociaaleconomische gevolgen van COVID-19, ongewijzigd zijn gebleven. Er worden zelfs steeds meer beleidsinitiatieven ontwikkeld, zoals de biodiversiteitsstrategie, de “van boer tot bord”-strategie, de strategie voor duurzame chemische stoffen en het Europees klimaatpact. Het Europees Parlement en de Europese Raad hebben zich onlangs uitgesproken voor het ambitieuze doel om de broeikasgasemissies uiterlijk in 2030 met ten minste 55 % te verminderen.

De wetenschap trekt al sinds tientallen jaren aan de bel vanwege de klimaatverandering, de achteruitgang van het milieu en de mogelijke gevolgen daarvan voor ons welzijn. We bevinden ons op een keerpunt en voor ons ligt een decennium vol ongekende mogelijkheden. Voor het eerst gaan kennis en beleid gelijk op, op weg naar een duurzaam Europa. De EU blijft zich onophoudelijk inspannen, ook al maken de economische gevolgen van de pandemie dringende herstelmaatregelen noodzakelijk. Deze maatregelenpakketten zijn volledig afgestemd op de doelstellingen van een groen en digitaal herstel.

Ze geven blijk van een krachtige inzet en een sterke politieke ambitie en leveren weliswaar een essentiële bijdrage, maar volstaan nog niet. Die inzet en ambitie moeten namelijk worden vertaald naar concrete beleidslijnen en maatregelen voor elke stap van het traject, die op hun beurt moeten worden gebaseerd op betrouwbare en toepasbare kennis om ervoor te zorgen dat Europa op koers blijft en zijn milieu- en klimaatdoelstellingen voor de lange termijn gaat halen. Het aanleveren van die kennis is precies wat wij bij het — Europees milieuobservatie- en informatienetwerk (Eionet) — doen.

EEA en Eionet: een gemeenschappelijke visie en een gezamenlijke strategie voor 2021-2030

In de komende tien jaar is een systematische Europese respons op de milieu- en klimaatuitdagingen nodig waarbij het vastgestelde beleid volledig ten uitvoer wordt gelegd en duurzaamheidsdoelstellingen tot een integraal bestanddeel van het sociaaleconomische beleid worden gemaakt. Ook zal het van essentieel belang zijn meer bewustzijn bij het publiek te creëren om duurzame keuzes te bevorderen.

De EEA/Eionet-strategie 2021-2030 is erop gericht de nodige gegevens en kennis te verschaffen om deze uitdagingen aan te kunnen pakken. Onze visie is: een bijdrage leveren aan een duurzaam Europa door betrouwbare en toepasbare kennis te leveren voor een goed onderbouwde beleidsvorming inzake prioriteiten en oplossingen op milieu- en klimaatgebied die stroken met de Europese beleidsambities. Samen vormen het EEA en Eionet het leidende netwerk voor beleidsrelevante milieu- en klimaatkennis op EU- en nationaal niveau.  

Ons uitgebreide netwerk omvat honderden instellingen uit 38 lidstaten en meewerkende landen. Tot Eionet behoren ook de Europese Thematische Centra — consortia van Europese organisaties met expertise op specifieke milieugebieden. Het is een uniek netwerk dat voorziet in beleidsondersteuning door levering van expertise en op kwalitatief hoogwaardige gegevens gebaseerde kennis, capaciteitsopbouw en innovatieve data-infrastructuur voor e-rapportering.

Wij hebben onze strategische doelstellingen voor de komende tien jaar vastgesteld. We zullen ondersteuning bieden aan de beleidsuitvoering en de overgang naar een duurzame samenleving en input leveren voor oplossingen op het gebied van duurzaamheid. Om de nodige kennis te kunnen leveren zullen we netwerken en partnerschappen versterken, het potentieel van data, technologie en digitalisering volledig benutten, en er tevens voor zorgen dat we onze expertise en capaciteit in het hele netwerk zullen blijven uitbreiden.

We zullen toepasbare kennis leveren op vijf verschillende werkterreinen, te weten biodiversiteit en ecosystemen; beperking van en aanpassing aan klimaatverandering; menselijke gezondheid en het milieu; de circulaire economie en efficiënt hulpbronnengebruik; en duurzaamheidstrends, vooruitzichten en reacties. Deze vijf gerelateerde werkterreinen beslaan de producerende bedrijfstakken in Europa en consumptie- en productiesystemen.

Onze gezamenlijke strategie bepaalt de koers van onze werkzaamheden. Met de strategie wordt een nieuwe vorm van samenwerking en kenniscreatie geïntroduceerd — flexibeler, alerter, proactiever en beter toepasbaar — die aansluit bij de uitdagingen waarmee we worden geconfronteerd en bij de kennisbehoefte in het komende decennium.

Blijf gezond en laten we 2021 beschouwen als gedenkwaardige mijlpaal op weg naar een groen en digitaal Europa.