Luchtverontreinigingsniveaus in heel Europa nog steeds niet veilig, met name voor kinderen

Hoewel de emissies van belangrijke luchtverontreinigende stoffen de afgelopen decennia zijn afgenomen, zijn de luchtverontreinigingsniveaus in Europa nog steeds niet veilig. Kinderen en jongeren tot 18 jaar zijn bijzonder kwetsbaar voor luchtverontreiniging omdat hun lichaam, organen en immuunsysteem nog in ontwikkeling zijn. Luchtverontreiniging schaadt de gezondheid tijdens de kinderjaren en vergroot het risico op ziekte op latere leeftijd, aldus de EEA-briefing “Air pollution and children’s health”.

Luchtverontreiniging veroorzaakt in de 32 EEA lidstaten naar schatting meer dan 1200 vroegtijdige sterfgevallen per jaar onder personen jonger dan 18 jaar. Hoewel het aantal vroegtijdige sterfgevallen in deze leeftijdsgroep laag is ten opzichte van het totaal voor de Europese bevolking dat elk jaar door EEA wordt geschat, vormen sterfgevallen op jonge leeftijd een verlies van toekomstig potentieel en brengen ze een aanzienlijke last van chronische ziekten met zich mee, zowel tijdens de kinderjaren als op latere leeftijd.

De longfunctie en de longontwikkeling van kinderen worden beïnvloed door luchtverontreiniging, op korte termijn met name door ozon en stikstofdioxide (NO₂) en op lange termijn vooral door fijnstof (PM_2,5). Blootstelling van moeders aan luchtverontreiniging tijdens de zwangerschap wordt in verband gebracht met een laag geboortegewicht en het risico op vroeggeboorte. Na de geboorte verhoogt luchtverontreiniging het risico op verschillende gezondheidsproblemen, waaronder astma, verminderde longfunctie, luchtweginfecties en allergieën. Het kan ook chronische aandoeningen zoals astma, waaraan 9 % van de kinderen en jongeren tot 18 jaar in Europa lijdt, verergeren en het risico op sommige chronische ziekten op volwassen leeftijd vergroten.

Totdat de luchtverontreiniging over het geheel genomen tot veilige niveaus is teruggebracht, kan een verbetering van de luchtkwaliteit rond instellingen zoals scholen en kinderdagverblijven en tijdens activiteiten als woon-schoolverkeer en sport helpen de blootstelling van kinderen te verminderen.

EEA-monitoring update 2022: luchtverontreinigingsniveaus blijven aanhoudend hoog

In 2021 werd meer dan 90 % van de stedelijke bevolking van de EU blootgesteld aan schadelijke niveaus van stikstofdioxide, ozon en fijnstof (PM_2,5).

PM_2,5 is een van de schadelijkste verontreinigende stoffen voor de gezondheid van de mens; blootstelling aan PM_2,5 is een van de belangrijkste oorzaken van beroerte, kanker en luchtwegaandoeningen. In 2021 werd 97 % van de stedelijke bevolking blootgesteld aan PM_2,5- concentraties boven de jaarlijkse WHO-richtwaarde van 5 µg (microgram)/m³.

Hoe schoon is uw stad? Portugese en Zweedse steden hebben de hoogste score voor schone lucht

Faro, Portugal, en de Zweedse steden Umeå en Uppsala werden aangewezen als de schoonste Europese steden en hadden de laagste gemiddelde niveaus van fijne zwevende deeltjes, oftewel PM_2,5 in de afgelopen twee kalenderjaren, volgens de bijgewerkte EEA-monitor voor luchtkwaliteit in Europese steden. De steden worden gerangschikt van schoonste tot meest verontreinigde, op basis van de gemiddelde niveaus van fijne zwevende deeltjes op lange termijn.

Achtergrond

In het kader van het actieplan om de verontreiniging tot nul terug te brengen van de Europese Green Deal heeft de Europese Commissie voor 2030 de doelstelling vastgesteld om het aantal vroegtijdige sterfgevallen als gevolg van PM_2,5 (een belangrijke luchtverontreinigende stof) met ten minste 55 % te verminderen ten opzichte van het niveau van 2005. Daartoe heeft de Europese Commissie in 2022 een voorstel gepubliceerd om de richtlijnen over luchtkwaliteit te herzien, onder meer met als doel de luchtkwaliteitsnormen beter af te stemmen op de aanbevelingen van de WHO.

In de beoordelingen van de luchtkwaliteit door EEA wordt gewezen op verontreinigende stoffen die het meest schadelijk worden geacht voor de gezondheid van de mens of die de EU-luchtkwaliteitsnormen en de richtwaarden van de WHO het vaakst overschrijden. De concentraties zijn afkomstig van metingen van meer dan 4500 meetstations in heel Europa die officieel aan EEA worden gerapporteerd door de lidstaten en andere samenwerkende landen.