Bardziej zrównoważony transport w Europie

Czym jest właściwie raport TERM Europejskiej Agencji Środowiska? 

Tommaso:

„TERM” to skrót od Transport and Environment Reporting Mechanism (mechanizmu raportowania o transporcie i środowisku). Jest to coroczny raport Europejskiej Agencji Środowiska, w którym szeroko omawia się tendencje i wyzwania związane z europejskim systemem mobilności. Raport zawiera również roczną ocenę sektora transportu. Zwraca się w niej uwagę na dotychczasowe postępy, a także na aspekty wciąż wymagające dopracowania. 

Raport TERM jest ważnym elementem naszej pracy na rzecz wspierania europejskich ambicji w zakresie środowiska i klimatu. Jeśli chodzi o ograniczanie emisji i przechodzenie na bardziej zrównoważone rodzaje transportu, system mobilności odniósł jak dotąd jedynie niewielkie sukcesy. Aktualna i praktyczna wiedza, jaką zawiera raport TERM, jest kluczowym elementem w kierowaniu procesem na rzecz zrównoważonego rozwoju. 

Jakie są główne wnioski z ostatniego raportu TERM? 

Rasa:

Spodziewana zmiana w kierunku elektryfikacji transportu przyczyni się do zmniejszenia emisji. 

Rasa Narkeviciute

Raport TERM z 2021 r. rozpoczyna się od stwierdzenia, że transport odpowiada za około jedną czwartą emisji gazów cieplarnianych w UE. Największą część tych emisji, które w ciągu ostatnich 30 lat zwiększyły się o prawie 30%, generuje transport drogowy. 

Przewiduje się, że przy obecnych środkach polityki emisje z transportu zmniejszą się, ale nie na tyle, aby sektor ten wniósł wystarczający wkład w realizację celu polegającego na osiągnięciu neutralności klimatycznej do 2050 r. 

Zanieczyszczenia emitowane przez samochody osobowe i ciężarowe wzrosły głównie z powodu rosnącego zapotrzebowania na transport. Same pojazdy stały się bardziej przyjazne środowisku, ponieważ emitują mniej zanieczyszczeń na każdy przejechany kilometr. Nie jest to jednak wystarczające, aby zrekompensować rosnącą aktywność. 

Co należy zrobić, aby zmienić tendencję wzrostu zanieczyszczeń? 

Rasa:

Do zmniejszenia emisji zanieczyszczeń przyczyni się spodziewane przejście na elektryfikację transportu. Oznacza to również, że wytwarzanie energii i jej wydajność będą miały coraz większe znaczenie. Ważne jest, aby nie przenosić „emisji z drogi do elektrowni w innym miejscu”, ale aby przeprowadzać niezbędne inwestycje w odnawialne źródła energii. 

Aby przyczynić się do bardziej zrównoważonego rozwoju transportu, elektryfikacji będą musiały towarzyszyć zmiany w sposobie organizacji systemu mobilności. Konieczne jest przejście na bardziej zrównoważone środki transportu, a także zapewnienie, aby priorytetem była nie tylko działalność transportowa, lecz także dostępność miejsc pracy i usług. Potrzebne są do tego szeroko zakrojone działania polityczne. Na przykład miejskie planowanie przestrzenne mogłoby zagwarantować wystarczającą ilość miejsca na infrastrukturę rowerową i jednocześnie zapewnić bliskość usług, działalności handlowej i obszarów mieszkalnych. 

Jakie działania podejmują UE oraz państwa członkowskie, aby sprostać tym wyzwaniom? 

Rasa: 

Parlament Europejski poparł niedawno projekt osiągnięcia celu zerowej emisji z nowych samochodów osobowych i dostawczych do 2035 r. Jeżeli państwa członkowskie również poprą ten plan, będzie to oznaczać znaczne zmniejszenie emisji zanieczyszczeń generowanych na europejskich drogach w nadchodzących dziesięcioleciach. 

Kompleksowa strategia na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności zawiera też cele związane z przejściem na bardziej zrównoważone rodzaje transportu,  w tym cele dotyczące rozbudowy systemu kolei dużych prędkości, a także rozwoju kolejowego ruchu towarowego oraz transportu drogą wodną.  

Jakie inne działania w dziedzinie transportu podejmuje Europejska Agencja Środowiska? 

Rasa:

EEA gromadzi duże ilości danych dotyczących pojazdów i paliw z krajów europejskich oraz od producentów pojazdów. Dane te dotyczą nowych samochodów osobowych, dostawczych, ciężarowych, autobusów i przyczep zarejestrowanych w UE. Pozwalają ocenić wydajność floty nowych pojazdów. Zbieramy również dane o paliwach używanych w europejskim transporcie drogowym i przez maszyny mobilne. Obejmują one rodzaj i ilość stosowanych paliw, a także emisję zanieczyszczeń związanych z wydobyciem, przetwarzaniem i dystrybucją tych paliw. W przypadku biopaliw badamy również skutki pośredniej zmiany sposobu użytkowania gruntów. 

Analizujemy te dane, aby śledzić postępy w realizacji celów polityki na podstawie regularnej oceny wskaźników, które publikujemy na naszej stronie internetowej. Oprócz korzystania z własnych danych przygotowujemy także istotne dla polityki wskaźniki, które opierają się na szerszych danych z EEA lub danych zewnętrznych. Dotyczą one np. emisji gazów cieplarnianych pochodzących z transportu, a w tym roku także udziału autobusów i pociągów w całym transporcie. 

Tommaso: 

EEA prowadzi również prace w innych obszarach systemu mobilności i transportu. Niektóre z prowadzonych obecnie dodatkowych działań dotyczą gospodarki morskiej i sektora lotnictwa, gdzie we współpracy z naszymi partnerami z innych agencji UE przygotowujemy nowe edycje raportów sektorowych. 

Są to: raport o wpływie transportu morskiego na środowisko we współpracy z Europejską Agencją Bezpieczeństwa Morskiego oraz raport o oddziaływaniu lotnictwa europejskiego na środowisko we współpracy z Agencją Unii Europejskiej ds. Bezpieczeństwa Lotniczego i Eurocontrolem (Europejską Organizacją ds. Bezpieczeństwa Żeglugi Powietrznej). 

Co będzie tematem kolejnego raportu TERM opracowywanego przez EEA? 

Tommaso: 

Obecnie pracujemy nad kolejnym raportem TERM, który zamierzamy opublikować jeszcze w tym roku. Tematem przewodnim będzie szeroko pojęta transformacja cyfrowa w systemie mobilności. Przeanalizujemy wiele innowacji, na które pozwalają technologie cyfrowe, a także ich wpływ na sektor, środowisko i nasze życie. 

Rasa Narkeviciute i Tommaso Selleri, eksperci EEA ds. transportu i środowiska