Pojazdy elektryczne: krok w kierunku zrównoważonego systemu mobilności

Jakiego rodzaju pojazdów elektrycznych używa się obecnie w Europie?

Mamy teraz wiele różnych rodzajów pojazdów elektrycznych. W przypadku pojazdów osobowych rozróżnia się pojazdy napędzane wyłącznie silnikiem elektrycznym oraz różnego rodzaju pojazdy hybrydowe  typu plug-in, które są wyposażone zarówno w silnik elektryczny, jak i w silnik spalinowy.

Energią elektryczną mogą być napędzane również innego rodzaju pojazdy. Na drogach coraz częściej spotyka się rowery, ciężarówki i autobusy z napędem elektrycznym. Jeśli chodzi o inne środki transportu, w napęd elektryczny mogą być wyposażone lokomotywy, promy wodne, statki i małe łodzie.

Jak popularne są pojazdy elektryczne w Europie?

Z roku na rok odnotowuje się wzrost sprzedaży pojazdów osobowych z napędem elektrycznym – zarówno pojazdów napędzanych wyłącznie silnikiem elektrycznym, jak i pojazdów hybrydowych. W minionym roku w UE sprzedano około 150 000 nowych pojazdów elektrycznych. Chociaż sprzedaż szybko rośnie w ujęciu procentowym, nadal stanowi tylko niewielką część ogólnej sprzedaży – w 2015 roku jedynie 1,2%. Szacujemy, że tylko około 0,15% użytkowanych pojazdów ma napęd elektrycznyczyli tylko jeden na 700 samochodów osobowych. Warto wspomnieć tutaj o Norwegii, która zajmuje pierwsze miejsce pod względem sprzedaży samochodów elektrycznych. W ubiegłym roku w Norwegii sprzedano około 34 000 nowych pojazdów elektrycznych – oznacza to, że co piąty nowo kupiony samochód miał napęd elektryczny.

Jaka jest polityka europejska dotycząca pojazdów elektrycznych?

UE dąży do dekarbonizacji swojego systemu transportowego oraz promuje alternatywy dla tradycyjnych technologii silników spalinowych i paliw. Pojazdy elektryczne są tylko jednym z jej elementów . Niektóre strategie polityczne zachęcają do rozwoju paliw odnawialnych i energetyki odnawialnej, z kolei inne są ukierunkowane na rozwój infrastruktury dostosowanej do pojazdów elektrycznych, na przykład stworzenie punktów ładowania w całej Europie. W konkretnych aktach prawnych wyznaczono również cele określające, ile dwutlenku węgla (CO₂) mogą emitować nowe pojazdy na kilometr. Stanowią one zachętę do produkcji niskoemisyjnych pojazdów, w tym samochodów elektrycznych.

Dlaczego tak ważne jest włączenie pojazdów elektrycznych do parku samochodowego?

Stosowanie paliw kopalnych w transporcie negatywnie wpływa na jakość lokalnego powietrza oraz jest szkodliwe dla naszego klimatu. Ma to związek z emisją CO₂ oraz szkodliwymi substancjami zanieczyszczającymi powietrze, takimi jak tlenki azotu i  pył zawieszony .  Ponadto ruch drogowy jest zdecydowanie głównym źródłem hałasu w Europie. Jasne jest, że włączenie pojazdów elektrycznych do parku samochodowego może znacznie zmniejszyć łączne emisje gazów cieplarnianych i zanieczyszczenie powietrza, zwłaszcza wtedy, gdy wykorzystywana energia elektryczna pochodzi ze źródeł odnawialnych. Jednak nawet wtedy, gdy energia elektryczna jest wytwarzana z paliw kopalnych, środowisko miejskie i tak skorzysta na popularyzacji pojazdów elektrycznych, jeśli chodzi o zmniejszenie lokalnego zanieczyszczenia powietrza i hałasu.

Dlaczego pojazdy elektryczne są rozpowszechnione w niektórych krajach bardziej niż w innych?

Prawie wszystkie kraje podejmują działania promujące pojazdy elektryczne, lecz stosunkowo niewielu krajom udało się odnotować znaczący wzrost sprzedaży takich pojazdów. Na przykład w 2015 r. 90% nowych pojazdów elektrycznych sprzedano w zaledwie sześciu państwach członkowskich UE – a mianowicie w Danii, Francji, Niemczech, Szwecji, Holandii i Wielkiej Brytanii.  Norwegia, o której już wspominałam, jest liderem w tej dziedzinie i dobrym przykładem kraju, który stosuje pełny pakiet zachęt. Jednym z najskuteczniejszych środków wydają się być dopłaty przy zakupie, dzięki którym cena pojazdów elektrycznych jest zbliżona do ceny konwencjonalnych samochodów. Inne zachęty obejmują mniejsze koszty eksploatacji, na przykład roczną ulgę podatkową lub bezpłatne ładowanie, darmowe parkowanie lub możliwość korzystania przez samochody elektryczne z pasów dla autobusów.

Jakie wyzwania stoją przed nami?

Technologia wymaga dalszego udoskonalenia pod wieloma względami, aby konsumenci zaczęli doceniać zalety elektromobilności.  Na przykład należy zwiększyć zasięg jazdy oraz szybkość ładowania pojazdów. Obecnie ładowanie pojazdu na 100 km w najszybszym punkcie ładowania trwa 20–30 minut. Należy ponadto poprawić infrastrukturę, aby publiczne punkty ładowania były tak samo rozpowszechnione jak tradycyjne stacje tankowania, a także należy rozbudować źródła energii odnawialnej, aby móc w pełni wykorzystywać korzyści płynące z elektromobilności. Co więcej, pojazdy elektryczne są droższe od tych konwencjonalnych.

Należy również zauważyć, że sama zamiana pojazdów konwencjonalnych na pojazdy z napędem elektrycznym nie rozwiąże wielu problemów związanych z transportem. Chociaż pojazdy elektryczne przyczynią się do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych, zanieczyszczenia powietrza i hałasu, nie rozwiążą innych problemów takich jak zagęszczenie ruchu albo zapotrzebowanie na nową infrastrukturę drogową i miejsca parkingowe. Aby uczynić transport w pełni zrównoważonym, musimy jako społeczeństwo ponownie przemyśleć nasze zrozumienie całego systemu mobilności,  szczególnie biorąc pod uwagę innowacyjne sposoby zmniejszenia naszej zależności od pojazdów. Może to obejmować takie zmiany, jak: korzystanie z systemów wspólnych dojazdów, rozwój lepszej infrastruktury transportu publicznego oraz częstsze korzystanie z bezemisyjnych lub niskoemisyjnych środków transportu.

Jakie działania podejmuje EEA w odniesieniu do pojazdów elektrycznych?

Jesienią tego roku planujemy wydać dwie publikacje poświęcone pojazdom elektrycznym: przewodnik podsumowujący obecny stan wiedzy na temat pojazdów elektrycznych w Europie oraz zwięzłą notatkę dotyczącą niektórych rodzajów wpływu na system energetyczny i środowisko, który może mieć hipotetyczna popularyzacja pojazdów elektrycznych na szerszą skalę do 2050.

Magdalena Jóźwicka