Polityka w zakresie zmian klimatu

Nasza postawa wobec wyzwań związanych ze zmianami klimatu będzie określała nas, naszą erę i na koniec naszą spuściznę.

Sekretarz generalny ONZ Ban Ki-moon, 2007 r.

Polityka globalna

Celem długoterminowym ramowej konwencji Organizacji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC) jest ustabilizowanie stężenia gazów cieplarnianych w atmosferze na poziomie, który zapobiegnie występowaniu niebezpiecznych zaburzeń systemu klimatycznego pochodzenia antropogenicznego. Pierwszym krokiem do osiągnięcia tego celu jest Protokół z Kioto. Ustanawia on cele dotyczące zmniejszenia emisji w wielu krajach uprzemysłowionych, w tym państwach członkowskich UE, oraz ograniczenia wzrostu emisji w pozostałych krajach:

• dla 15 starych państw członkowskich UE ustalono wspólny cel zmniejszenia emisji o 8% poniżej poziomu z 1990 r. w okresie 2008–2012 (film wideo). W ramach wewnętrznego unijnego porozumienia niektóre państwa członkowskie uzyskują pozwolenie na zwiększenie poziomu emisji, wówczas inne powinny go obniżyć.
• Dla większości nowych państw członkowskich celem jest zmniejszenie emisji o 6 do 8% od poziomu z lat bazowych (najczęściej rok 1990).
  

Stany Zjednoczone Ameryki, w których emitowane są duże ilości gazów cieplarnianych, nie ratyfikowały protokołu.

Oczekuje się, że kraje osiągną założony cel głównie dzięki własnej polityce i zastosowaniu wewnętrznych środków. Dopuszcza się możliwość częściowego osiągnięcia celów związanych z ograniczeniem emisji poprzez inwestycje w projekty tego typu w krajach rozwijających się (mechanizm czystego rozwoju, CDM) lub w państwach rozwiniętych (wspólne wdrażanie). Mechanizm CDM jest również pomyślany jako wsparcie zrównoważonego rozwoju, np. poprzez finansowanie projektów związanych z energią odnawialną.

Zespół IPCC nawołuje do globalnego zmniejszenia emisji o 50% do połowy XXI w. To pociąga za sobą konieczność 60–80-procentowego zmniejszenia emisji w krajach rozwiniętych. Kraje rozwijające się, w których poziom emisji jest wysoki, takie jak Chiny, Indie i Brazylia, będą musiały ograniczyć wzrost emisji.

Obecnie w ramach konwencji UNFCCC negocjowana jest międzynarodowa umowa na okres po 2012 r. Celem jest osiągnięcie porozumienia na konferencji poświęconej sprawom klimatu, która ma odbyć się w grudniu 2009 r. w Kopenhadze.

Polityka Unii Europejskiej

Wiele krajów europejskich przyjęło narodowe programy ukierunkowane na ograniczanie emisji. Także na poziomie UE przyjęto różne rozwiązania polityczne i środki w ramach europejskiego programu w zakresie zmian klimatu, dotyczące m.in.:

• szerszego wykorzystania energii odnawialnej (wiatrowej, słonecznej i wytwarzanej z biomasy) oraz elektrociepłowni;
• zwiększenia efektywności energetycznej, np. budynków, przemysłu, urządzeń gospodarstwa domowego;
• zmniejszenia poziomu emisji dwutlenku węgla przez nowe samochody osobowe;
• ograniczenia emisji w przemyśle produkcyjnym;
• zmniejszania poziomu emisji ze składowisk.

Unijny system handlu uprawnieniami do emisji (film wideo) dwutlenku węgla stanowi filar działań podejmowanych przez UE w kierunku opłacalnego ograniczania poziomu emisji. W marcu 2007 r. liderzy UE zatwierdzili ambitny plan dotyczący energetyki i zmian klimatu, z myślą o zmniejszeniu emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 20% do 2020 r. (w stosunku do wielkości z 1990 r.) oraz osiągnięciu w tym samym okresie celu, jakim jest 20-procentowy udział energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych w całkowitym zużyciu energii pierwotnej. W styczniu 2008 r. Komisja Europejska zaproponowała nowy pakiet energetyczno-klimatyczny służący ograniczeniu emisji (film wideo). W osiąganiu celów wyznaczonych dla Europy będą odgrywały rolę różne sektory, takie jak rolnictwo, transport i budownictwo, i wszystkie państwa członkowskie zgodnie z ich możliwościami finansowymi. W odniesieniu do sektorów wymagających intensywnego zużycia energii, np. przemysłu stalowego czy chemicznego Komisja proponuje wzmocnienie unijnego systemu handlu uprawnieniami, aby ułatwić uzyskanie 20-procentowego ograniczenia emisji. Zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych będzie wymagało szerszego zastosowania energii odnawialnych, które pociągnie za sobą większe zróżnicowanie dostaw energii w Europie.

Nowe dziedziny polityki, dla których opracowywane są dodatkowe środki służące ograniczaniu emisji, obejmują lotnictwo (film wideo), dwutlenek węgla i transport samochodowy  (film wideo) oraz wychwytywanie i składowanie związków węgla (film wideo) .

Niektóre kraje członkowskie EEA przygotowały krajowe strategie przystosowania do zmian klimatu lub są w trakcie ich opracowywania. Opublikowana przez Komisję Europejską w 2007 r. zielona księga na temat „przystosowania do zmian klimatu w Europie – warianty działań UE, znajduje się obecnie na etapie konsultacji z udziałem interesariuszy.

Więcej informacji:

• Ramowa konwencja Organizacji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu;
• Dyrekcja Generalna Komisji Europejskiej ds. Środowiska reakcja UE na zmiany klimatu;
• międzyrządowy zespół ds. zmian klimatu.