Tekstil tüketimi ve üretimi nasıl sürdürülebilir hale getirilebilir?

Tekstil ürünlerinin temel etkileri neler?

Avrupa Birliği'nde tekstil üretimi ve tüketiminin çevre ve iklim üzerinde önemli etkileri var. AB Döngüsel Ekonomi Eylem Planı'na katkıda bulunan AÇA’nın tekstil ürünleri ve çevre hakkındaki brifinginde,  küresel yașam döngüsü perspektifinden ve seçili ve ölçülebilir baskılar açısından Avrupa'daki tekstil ürünlerinin tüketiminin, barınma, gıda ve hareketlilik üzerine ortalama dördüncü en büyük baskıya neden olduğu öngörülüyor.

Somut olarak, tekstil ürünleri tüketiminin değer zinciri içerisinde üçüncü en büyük arazi kullanımı ve su kullanımına ve beșinci en büyük malzeme kaynağı kullanımına ve sera gazı emisyonlarına neden olduğunu gösterdik. Ayrıca tekstil ürünleri, içeriklerindeki kimyasallardan kaynaklı baskı ve etkilere neden olur. Bu sene, tekstil ürünlerindeki PFA'ların miktar ve etkilerini inceleyeceğiz.

Tekstil ürünleri ile ilgili vardığımız sonuçlar, Mart 2022'de yayınlanan sürdürülebilir ve döngüsel tekstil ürünleri için AB Stratejisi hakkında bir bilgi tabanı olușturuyor ve halihazırda Avrupa Parlamentosu tarafından AB tekstil stratejisi hakkındaki görüșlerini hazırlamak için kullanılıyor.

AB içerisinde atılan kıyafetlere șu anda ne oluyor?

AB içerisinde kullanılmış çoğu tekstil malzemesi șu anda belediye atıklarının bir parçası olarak imha ediliyor ve daha sonra enerji amaçlı yakılıyor, ancak bu atıkların tam hacmini bilmiyoruz. Tekstil ürünlerinin ortalama %38'i yeniden kullanılmak ve geri dönüștürülmek için bağışlanıyor, ancak bağışlanan kıyafetlerin yalnızca %10'u aynı AB ülkesinde ve %10’u da diğer AB ülkelerinde satılıyor. Geri kalan tekstil ürünlerinin çoğu daha sonra Afrika ve Asya'ya ihraç ediliyor.

Tekstil ürünleriyle ilgili "Avrupa'nın döngüsel ekonomisinde kullanılmış tekstil ürünlerinin ihracatı" başlıklı son brifingimiz, kullanılmış tekstil ürünlerinin AB ihracatının son yirmi yıl içinde üç kat artarak, 2019 yılında yaklașık 1.7 milyon tona ulaștığını gösteriyor.

Toplam miktarın yaklașık %46'sı Afrika'ya ( çoğunlukla Tunus, Gana ve Kamerun'a) ihraç edildi. Bu miktarın yarısından biraz fazlası yeniden kullanılıp, geri kalanı düzenli depolama sahasına taşındı veya çöpe atıldı. Yaklașık %41'i ise Asya'ya ( çoğunlukla Pakistan, UAE ve Hindistan'a) ihraç edildi. Burada bazı tekstil ürünleri mekanik olarak geri dönüștürüldü ve bazıları Asya ve Afrika'daki diğer ülkelere yeniden ihraç edildi.

Genel olarak, bu ihracatlara ve kullanılmış tekstil ürünlerimize Afrika’da ve özellikle Asya’da ne olduğuna ilişkin büyük bir belirsizlik var. Șu anda bu konuyla ilgili olarak, hem medyada hem de politikalarda artan bir ilgi görüyoruz. Tüm AB Üye Devletlerinin 2025'e kadar tekstil ürünlerini ayrı toplama yükümlülüğü bulunuyor ve bu tarihten sonra yeniden kullanılmış tekstil ürünleri toplama miktarının artmasını bekliyoruz.

Kullanılmış tekstil ürünlerinin etkilerini ve ihracatını azaltmak için politika yapıcılar, ișletmeciler ve tüketiciler ne yapabilir?

Politika yapıcılar, ihraç edilen tekstil ürünlerinin etkilerini en iyi nasıl azaltabilecekleri üzerinde çalıșıyorlar. AB ülkeleri artık genișletilmiş üretici sorumluluk planlarını uygulamaya koyuyor ve bu umut verici bir gelişme. Bunun yanısıra, tekstil ürünlerinin güvenli ve daha sürdürülebilir bir şekilde tasarlanması amacıyla Eko-tasarım Direktifi’nin revize edilmesiyle tekstil ürünlerinin de bu sürece dahil edilmesi planlanıyor.

Yeniden kullanılabilecek ve atık olacak tekstil ürünlerini ayırt etmek için daha iyi sınıflandırma ve kodlama da yardımcı olabilir. İșletmeler aynı zamanda tekstil ürünlerinin kalitesini, dayanıklılığını ve onarılabilirliğini artırmak için de çalıșabilirler.  Bu sayede tekstil ürünleri diğer avantajlarının yanı sıra daha uzun süre dayanabilir. Tüketiciler imkanları elverdiği ölçüde daha kaliteli tekstil ürünleri satın alabilir,  bunları daha uzun süre giyebilir veya örneğin yeniden kullanılmış tekstil ürünleri satın alabilirler.

Tekstil ürünlerini daha sürdürülebilir hale getirmek için biyo bazlı lifler nasıl bir rol oynayabilir?

Giyim ve diğer tekstil ürünlerinde kullanılan biyo bazlı lifler genellikle daha sürdürülebilir alternatifler olarak kabul ediliyor, ancak AÇA’nın  Döngüsel Ekonomi ve Kaynak Kullanımı isimli Avrupa Konu   Merkezi'nin teknik raporu bu konunun biraz dikkat gerektiğini gösteriyor.

Biyo bazlı lifler plastikten (çoğunlukla petrol ve gazdan) türetilmiș sentetik tekstil ürünlerinden uzak durma şansı sunarken, tarımsal faaliyetlerle ilgili su ve arazi kullanımı, ormansızlaşma ve lif işleme dahil olmak üzere diğer çevresel baskılara neden olurlar.

AB, tekstil ürünlerinin olumsuz etkileriyle mücadele etmek için ne yapıyor?

Avrupa Komisyonu, AÇA ve diğer kurumlar tarafından sağlanan bilgilere dayanarak Mart 2022'de sürdürülebilir ürünlere yönelik iddialı bir strateji önerdi.  Strateji, tekstil endüstrisini düzenleyen çok sayıda somut politika girișimini içeriyor.

Bunun önemli bir unsuru, gözden geçirilmiș AB Eko-Tasarım Direktifi'ne tekstil ürünlerinin dahil edilmesi. Bunun güvenli ve daha sürdürülebilir bir tasarım sağlayacağı umuluyor. Bir diğeri de tekstil ürünlerinin AB ürün pasaportuna dahil edilmesi. Ayrıca, AB Üye Ülkeleri genelinde kapsamlı üretici sorumluluklarının devreye alınması önemli. Genel olarak değerlendirildiğinde, Euratex'e göre önümüzdeki yıllarda AB piyasasındaki tekstil ürünlerini etkileyecek ve düzenleyecek 16'dan fazla mevzuat var.

Avrupa'da hızlı modadan uzak durmaya yönelik umut verici girişimler var mı?

AB Tekstil Stratejisi 2030'a kadar "hızlı modanın modası geçecek" vizyonuna sahip. Halihazırda piyasaya sürülen moda ürünlerinin hızlı moda tarafından domine edildiğini söyleyebilirim. Hızlı moda olmayan, ancak yüksek kalitede, onarılabilir ve tasarım açısından daha geniş bir zaman dilimini kapsayan kısmı hâlâ piyasada çok küçük bir paya sahip.

Umut verici girișimler var, ancak hızlı moda ile rekabet etmekte ve ölçeklendirmede zorluk yașanıyor. AB Tekstil Stratejisi’nin uygulanması ve belki de tekstil ürünleri ile ilgili bazı küresel politikalara odaklanma, endüstrinin döngüsel ve sürdürülebilir tekstil tüketim ve üretim sistemine hızlı bir șekilde ilerlemesine yardımcı olacak.