Avrupa genelinde hava kirliliği seviyeleri özellikle çocuklar için hala güvenli değil

Temel hava kirleticilerinin emisyonları son yıllarda azalmış olsa da Avrupa'daki hava kirliliği seviyeleri hala güvenli değildir. Çocuklar ve ergenler vücutları, organları ve bağışıklık sistemleri hala gelişmekte olduğu için hava kirliliğine karşı özellikle savunmasızdır. AÇA'nın 'Hava kirliliği ve çocuk sağlığı' brifingine göre, hava kirliliği çocukluk döneminde sağlığa zarar vermekte ve yaşamın ilerleyen dönemlerinde hastalık riskini artırmaktadır.

Hava kirliliğinin AÇA'nın 32 üye ülkesinde her yıl 18 yaşın altındaki kişiler arasında 1.200'den fazla erken ölüme neden olduğu tahmin edilmektedir. Bu yaş grubundaki erken ölümlerin sayısı AÇA tarafından her yıl Avrupa nüfusu için tahmin edilen toplamına göre düşük olsa da, yaşamın erken dönemlerindeki ölümler gelecekteki potansiyelin kaybını temsil etmekte ve hem çocuklukta hem de yaşamın ilerleyen dönemlerinde önemli bir kronik hastalık yükünü beraberinde getirmektedir.

Çocukların akciğer fonksiyonları ve akciğer gelişimi hava kirliliğinden, özellikle de kısa vadede ozon ve nitrojen dioksit (NO₂) ve uzun vadede ince partiküllerden (PM_2.5) etkilenmektedir. Annenin hamilelik sırasında hava kirliliğine maruz kalması, düşük kilolu doğum ve erken doğum riski ile bağlantılıdır. Doğumdan sonra, ortamdaki hava kirliliği astım, akciğer fonksiyonlarında azalma, solunum yolu enfeksiyonları ve alerjiler dahil olmak üzere çeşitli sağlık sorunları riskini artırır. Ayrıca, Avrupa'daki çocuk ve ergenlerin %9'unu etkileyen astım gibi kronik durumları kötüleştirebilir ve yetişkinliğin ilerleyen dönemlerinde bazı kronik hastalıkların riskini artırabilir.

Hava kirliliği genel olarak güvenli seviyelere indirilene kadar okullar ve ana okulları gibi ortamların çevresinde ve okula gidip gelme ve spor gibi faaliyetler sırasında hava kalitesinin iyileştirilmesi çocukların maruz kalma seviyelerini azaltmaya yardımcı olabilir.

AÇA izleme güncellemesi 2022: hava kirliliği seviyeleri ısrarla yüksek kalmaya devam ediyor

2021 yılında AB'nin kentsel nüfusunun %90'ı zararlı seviyelerde nitrojen dioksit, ozon ve ince partikül maddeye (PM_2,5) maruz kalmıştır.

PM_2.5 insan sağlığına en çok zarar veren kirleticilerden biridir ve PM_2.5 maruziyeti felç, kanser ve solunum yolu hastalıklarının önde gelen nedenlerinden biridir. 2021 yılında, kentsel nüfusun %97'si 2021 DSÖ yıllık kılavuzu olan 5 µg (mikrogram) /m₃ değerinin üzerinde PM^2,5 konsantrasyonlarına maruz kalmıştır.

2022'den elde edilen ön verilere göre, Orta Doğu Avrupa ve İtalya, özellikle evsel ısınma için kömür gibi katı yakıtların yakılması ve bunların sanayide kullanılması nedeniyle en yüksek PM_2.5 konsantrasyonlarını bildirmiştir.

AÇA brifingi 'Avrupa'nın Hava Kalitesi durumu 2023', hem AB hava kalitesi standartları hem de 2021 DSÖ kılavuz seviyeleri ile ilgili olarak, düzenlenmiş kirleticiler için 2021 ve 2022'deki hava kirletici konsantrasyonlarının durumunu sunmaktadır.

Şehriniz ne kadar temiz? Portekiz ve İsveç şehirleri en temiz havaya sahip şehirler

Portekiz'in Faro ve İsveç'in Umeå ve Uppsala şehirleri, güncellenmiş AÇA şehir hava kalitesi görüntüleyicisine göre, son iki takvim yılı boyunca en temiz Avrupa şehirleri olarak sıralanmış ve en düşük ortalama ince partikül madde veya PM_2.5 seviyelerine sahip olmuştur. Şehirler, uzun vadeli ortalama ince partikül madde seviyelerine göre en temiz şehirden en kirli şehre doğru sıralanmaktadır.

Konunun Arka Planı

Avrupa Yeşil Mutabakatı'nın Sıfır Kirlilik Eylem Planı kapsamında Avrupa Komisyonu 2030 yılı için PM_2.5 (önemli bir hava kirletici) kaynaklı erken ölümlerin sayısını 2005 yılı seviyelerine kıyasla en az %55 oranında azaltma hedefi belirlemiştir. Bu amaçla Avrupa Komisyonu 2022 yılında, diğer hususların yanı sıra hava kalitesi standartlarını DSÖ tavsiyeleriyle daha uyumlu hale getirmeyi amaçlayan, ortam hava kalitesi direktiflerini gözden geçirmeye yönelik bir teklif yayınladı.

AÇA'nın hava kalitesi değerlendirmeleri   insan sağlığına en zararlı olduğu düşünülen ya da AB hava kalitesi standartlarını ve DSÖ kılavuz seviyelerini en sık aşan kirleticileri vurgulamaktadır. Konsantrasyonlar, üye ve diğer işbirliği yapan ülkeler tarafından AÇA'ya resmi olarak bildirilen Avrupa genelindeki 4.500'den fazla izleme istasyonundaki ölçümlerden elde edilmektedir.