Wywiad: Inwestując w zrównoważony rozwój

Jaka jest misja EBI?

EBI jest organem finansującym UE. Sprzyja zrównoważonemu wzrostowi gospodarczemu w UE, ale również na całym świecie. Jesteśmy mocno zaangażowani w zrównoważony rozwój i zaangażowanie to jest zakorzenione w naszych statutach i strategiach, na przykład w planie działania banku klimatycznego i ramach zrównoważonego rozwoju środowiskowego i społecznego, a także znajduje odzwierciedlenie w przyjęciu przez nas zrównoważonego finansowania jako modelu operacyjnego dla wszystkich naszych działań.

Szeroko zakrojone globalne ramy polityczne, które zamierzamy realizować w zakresie naszych kompetencji banku publicznego, obejmują cele zrównoważonego rozwoju, porozumienie paryskie w sprawie zmian klimatu oraz – miejmy nadzieję – globalne ramy różnorodności biologicznej na okres po 2020 r.

Nad czym pracuje Pani osobiście w EBI?

Kieruję jednostką ds. polityki ochrony środowiska w biurze ds. środowiska, klimatu i spraw społecznych oraz zawiaduję programem na rzecz różnorodności biologicznej w imieniu Banku. W praktyce oznacza to zapewnienie odpowiednich norm i wymogów umożliwiających nam prowadzenie prac w sposób uwzględniający ryzyka środowiskowe i kwestie środowiskowe w innych obszarach naszej polityki.

Wszystkie nasze projekty są oceniane z perspektywy społecznej, klimatycznej i środowiskowej, a z mojej strony chodzi o zapewnienie, by nasze działania były przyjazne dla przyrody. Oznacza to zwiększenie finansowania w celu wspierania różnorodności biologicznej, przeciwdziałanie czynnikom powodującym utratę różnorodności biologicznej i oczywiście rozpoczęcie walki z zagrożeniami dla różnorodności biologicznej z perspektywy finansowej.

W jaki sposób EBI może pomóc Europie w przejściu na drogę zrównoważonego rozwoju?

Odpowiedzią EBI na Europejski Zielony Ład był plan działania banku klimatycznego, w którym nakreślono nasze ambitne cele odnoszące się do działań w dziedzinie klimatu i do zrównoważenia środowiskowego. W tym planie działania grupa EBI, która obejmuje Europejski Fundusz Inwestycyjny, zobowiązała się do wspierania w latach 2021–2030 inwestycji o wartości 1 bln EUR w działania w dziedzinie klimatu i zrównoważenie środowiskowe.

Jeszcze jednak przed wprowadzeniem Europejskiego Zielonego Ładu w 2019 r. EBI podjął bardzo istotne zobowiązanie do zwiększenia do 2025 r. części finansowania przeznaczonej na działania w dziedzinie klimatu i zrównoważenie środowiskowe do co najmniej 50%. Od początku 2021 r. wszystkie nowe operacje grupy EBI są zgodne z celami i zasadami porozumienia paryskiego.

Jeśli chodzi o zrównoważenie środowiskowe, rola EBI polega przede wszystkim na wspieraniu klientów w usuwaniu niektórych niedoskonałości rynku, negatywnych bodźców i luk inwestycyjnych. Może to obejmować wykorzystanie ram pomiaru, które wychwytują pozytywny i negatywny wpływ ich projektów na przyrodę.

Jakie są obecnie największe wyzwania związane z inwestowaniem na rzecz zrównoważonego rozwoju?

Uważam, że są to kwestie związane z regulacją, rozmiarem i strukturą rynku, które często wpływają na rentowność inwestycji. Różne standardy w poszczególnych krajach również utrudniają inwestowanie w zrównoważony rozwój.

Innym wspólnym wyzwaniem w sektorze publicznym jest brak zasobów na projektowanie lub realizację inwestycji. W niektórych przypadkach prowadzi to do słabego planowania, zwłaszcza złożonych inwestycji. Kolejną barierą inwestycyjną, którą zidentyfikowaliśmy, jest to, że często trudno jest realizować projekty mogące uzyskać finansowanie z banków w sektorze ochrony środowiska, na przykład w gospodarce o obiegu zamkniętym lub w kapitale naturalnym.

Jednym ze sposobów, w jaki możemy pomóc w przezwyciężeniu tych wyzwań, jest wprowadzenie modelu projektu, w którym ryzyko podzielone jest pomiędzy wielu inwestorów. Sektor publiczny może również włączyć się w finansowanie, w formie dotacji, co dodatkowo zmniejsza ryzyko tych inwestycji.

Gdzie dostrzega Pani największe możliwości inwestowania na rzecz zrównoważonego rozwoju?

Jako ekspertka ds. różnorodności biologicznej cieszę się, że program na rzecz różnorodności biologicznej podniesiono do tego samego poziomu, co program działań w dziedzinie klimatu. Obecnie uznaje się, że jeżeli nie zajmiemy się degradacją środowiska w ujęciu całościowym, nie osiągniemy naszych celów w zakresie zrównoważonego rozwoju.

Myślę, że konstatacja ta doprowadzi do ponownego przemyślenia i dostosowania naszego finansowania. Sądzę, że projekty oparte wyłącznie na kapitale naturalnym pozostaną niszowe, ale wraz z rosnącymi deklaracjami i zobowiązaniami, w tym ze strony sektora prywatnego i banków centralnych, będziemy świadkami znacznie większych inwestycji zarówno w rozwiązanie problemu utraty różnorodności biologicznej, jak i jego przyczyn. Może to przyspieszyć przejście, na przykład w sektorze przemysłowym i wytwórczym, w kierunku uwzględniania przyrody.

Jednocześnie uważam, że społeczność zajmująca się różnorodnością biologiczną zdaje sobie sprawę, że nie możemy tej transformacji dokonać samodzielnie, lecz musimy wykorzystać wiele możliwości i synergii z programem działań na rzecz klimatu. Zapewnienie tych powiązań może zaowocować bardziej przyjaznym dla przyrody finansowaniem działań w związku ze zmianą klimatu.

Innym aspektem jest to, że finansowanie różnorodności biologicznej jest w dużym stopniu powiązane z odpornością społeczności i ich źródłami utrzymania. Myślę, że jeśli zajmiemy się również niektórymi kwestiami społecznymi w UE i poza nią, a także nierównościami, będziemy mieć bardziej pozytywny wpływ na różnorodność biologiczną.

© Anna Sander, Well with Nature /EEA

W jaki sposób mierzy się postępy?

Nie można mieć wpływu, jeśli nie jest on odpowiednio mierzony. Jego pomiar pozwoli nam również stwierdzić, czy jesteśmy na właściwej drodze i czy musimy dokonać zmian w rodzaju finansowanych przez nas operacji.

Potrzebujemy co najmniej dwóch zestawów wskaźników: jedne są podawane w sprawozdaniach przez państwa, a inne na poziomie projektu. Musimy mierzyć produkty, wyniki i oddziaływanie. W przypadku produktów może to być na przykład ilość gruntów, które są rekultywowane do pewnego poziomu.

Jeśli chodzi o oddziaływanie, współpracujemy z partnerami, w tym z EEA, na rzecz opracowania bardziej zharmonizowanych wskaźników dotyczących zanieczyszczenia, różnorodności biologicznej i innych dziedzin środowiska, tak abyśmy mogli stosować te same definicje i dane. Konsolidacja ta jest pilnie potrzebna, ponieważ sektor prywatny i sektor finansowy stają się znacznie aktywniejsze i podejmują nowe inicjatywy.

Co robi EBI, aby poprawić zrównoważony charakter własnych operacji?

Oczywiście największy wpływ możemy mieć przez zapewnienie zrównoważonego charakteru oferowanego przez nas finansowania. Bank posiada jednak również certyfikat w ramach EMAS (unijny system ekozarządzania i audytu) i dysponuje strategią mającą na celu poprawę zrównoważonego charakteru funkcjonowania EBI.

W EBI odnotowano duży nacisk na zmniejszenie śladu węglowego, którego główną składową są podróże. Podobnie jak w wielu innych miejscach, w czasie pandemii COVID-19 nasz ślad węglowy zmniejszył się i obecnie staramy się utrzymać niektóre z dobrych praktyk, jakie nabyliśmy w tym okresie, na przykład spotkania online.

W wielu przypadkach konieczne jest jednak udanie się na przykład do miejsc realizacji projektów, zwłaszcza poza UE, aby właściwie sprawować nadzór i nawiązać kontakt z zainteresowanymi społecznościami. Eksperymentowaliśmy z wykorzystaniem obrazów satelitarnych i wizyt wirtualnych, nadal trudno jest jednak sprawować całkowicie zdalny nadzór.

W naszym biurze musieliśmy przyjrzeć się na przykład wykorzystaniu energii, papieru i wody. Uważam, że podnoszenie świadomości wśród pracowników ma kluczowe znaczenie. Coraz więcej kolegów jeździ do pracy rowerem lub korzysta z transportu publicznego, który w Luksemburgu jest bezpłatny.

Co mogą zrobić europejscy obywatele, aby wspierać cele EBI?

Obywatele powinni zawsze rozliczać nas z naszych celów, polityki i pracy, na przykład za pośrednictwem Parlamentu Europejskiego lub organizacji społeczeństwa obywatelskiego, z którymi bank prowadzi konstruktywny dialog na wiele tematów.

Być może jeszcze ważniejsze jest zaangażowanie obywateli na szczeblu lokalnym i krajowym, ponieważ finansowanie Banku wynika z zapotrzebowania na nowe projekty i inicjatywy. Zwiększenie tego zapotrzebowania wymaga współpracy z rządami krajowymi, aby stworzyły one sprzyjające warunki umożliwiające EBI wspieranie sektora prywatnego i publicznego we wdrażaniu Europejskiego Zielonego Ładu.

Ogółem uważam, że obywatele powinni być bardziej zaangażowani i częściej zabierać głos. Pokładamy nadzieję w młodszych pokoleniach, dlatego ważne jest, aby były one aktywne i zaangażowane, a także aby głosowały.

Eva Mayerhofer

Główny specjalista ds. środowiska i różnorodności biologicznej Europejskiego Banku Inwestycyjnego