De luchtkwaliteit in Europa blijft verbeteren, maar de verontreiniging overschrijdt in veel gebieden nog steeds de veilige niveaus

De EEA-briefing “Europe’s air quality status 2024” (“De luchtkwaliteit in Europa in 2024”) bevat gegevens over de niveaus van de belangrijkste luchtverontreinigende stoffen in Europa in 2022 en 2023 en vergelijkt deze concentraties met de luchtkwaliteitsnormen van de EU en met de op gezondheid gebaseerde richtwaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). De gegevens voor 2022 zijn definitief en gevalideerd door de rapporterende landen, terwijl de analyse van 2023 is gebaseerd op voorlopige gegevens.

Uit de analyse van het EEA blijkt dat de luchtkwaliteit in Europa erop vooruitgaat, maar dat de EU-normen nog steeds niet in heel Europa worden gehaald. In 2022 hebben slechts 2 % van de Europese meetstations concentraties fijnstof gemeten die de jaarlijkse EU-grenswaarde overschreden. Bijna alle in steden woonachtige Europeanen (96 %) worden echter blootgesteld aan concentraties fijnstof (PM_2,5) die boven de richtwaarde van de WHO liggen. 

Fijnstof is de luchtverontreinigende stof die in heel Europa de grootste negatieve gevolgen voor de gezondheid heeft. De fijne deeltjes waaruit fijnstof bestaat, zijn voornamelijk afkomstig van vaste brandstoffen die worden gebruikt voor huisverwarming, industriële activiteiten en wegvervoer.

Uit de EEA-briefing blijkt ook dat er aanzienlijke verschillen bestaan tussen landen en regio’s, waarbij gebieden in Midden- en Oost-Europa hogere verontreinigingsniveaus vertonen. In 2022 waren alleen in IJsland de concentraties fijnstof lager dan de richtwaarde van de WHO. In drie EU-lidstaten werden concentraties boven de EU-grenswaarde gemeten: Kroatië, Italië en Polen.

Het actieplan om de verontreiniging tot nul terug te brengen in het kader van de Europese Green Deal omvat de doelstelling om tegen 2030 het aantal vroegtijdige sterfgevallen als gevolg van fijnstof met ten minste 55 % te verminderen ten opzichte van 2005, alsook de langetermijndoelstelling dat er tegen 2050 geen significante gevolgen voor de gezondheid optreden. Eerder dit jaar hebben de EU-instellingen overeenstemming bereikt over een voorstel om de richtlijnen inzake luchtkwaliteit bij te werken, met als doel de luchtkwaliteitsnormen van de EU dichter bij de richtwaarden van de WHO te brengen en bij te dragen tot de verwezenlijking van de doelstellingen van het actieplan om de verontreiniging tot nul terug te brengen.

De EEA-briefing is de eerste analyse in het EEA-pakket van 2024 over de luchtkwaliteit in Europa. Later dit jaar zal het EEA briefings publiceren over de uitstoot van luchtverontreinigende stoffen en de gevolgen van luchtverontreiniging voor ecosystemen en de menselijke gezondheid. Deze zullen schattingen omvatten van sterfgevallen en gezondheidsproblemen die kunnen worden toegeschreven aan slechte luchtkwaliteit.